-
نو شدن و تغییر لحظه به لحظه
پنجشنبه 9 فروردین 1397 10:10
سال نو بر استادان و دوستان عزیز و گرامی مبارک. همان طور که اهل عرفان و حکمت گفته اند، جهان در هر آن و هر لحظه، در حال نو شدن و خلقت جدیدی یافتن است. قرآن نیز اشاره دارد که مردم از خلقِ جدید و آفرینش لحظه به لحظه غافل اند و متوجه آن نیستند.(1) همان طور که می دانیم، موقعیت های مشابه سبب می شود که مردم توجه خلق لحظه به...
-
نقدی بر استدلال به اجماع
یکشنبه 27 اسفند 1396 10:09
از دیرباز تاکنون، یکی از استدلال های افراد برای اثبات درستیِ سخن خود، این است که می گویند: "این نظر اجماعی است" یا "همه بر آن متفق القول هستند..." و یا به قولِ عوام: "همه همین را میگویند". به بیان دیگر، مشهور چنین است که اجماع یکی از ادله اربعه (قرآن- سنت- اجماع- عقل) است. در این نوشتار...
-
آیا معصومان ممکن است در برخی امور با هم اختلاف نظر داشته باشند?
یکشنبه 20 اسفند 1396 18:50
دیروز یکی از دوستان از من پرسید: آیا معصومان ممکن است در برخی امور با هم اختلاف نظر داشته باشند؟ این دوست عزیز در چند روز گذشته، با خواندنِ ماجرایی این پرسش برایش مطرح شده بود، و آن ماجرا این بود که : در منابع آمده است، حضرت فاطمه (س) برای اثبات اینکه فدک را پیامبر (ص) به او بخشیده بود، به مسجد رفتند، و با ابوبکر به...
-
"درایت" مهم تر از روایت است
یکشنبه 13 اسفند 1396 10:35
یکی از مصیبت های بزرگی که نه فقط عوام بلکه بسیاری از افراد به ظاهرِ خواص را نیز دچار کرده است این است که به درایت و فهم اخبار و احادیث توجهی ندارند و فقط به روایت و نقل اخبار و احادیث بسنده می کنند؛ در حالی که امام علی (ع) فرمود: "علیْکمْ بِالدِّرایاتِ لا بالروایات هِمَّةُ السُّفَهَاء الرِّوایَة وَ هِمَّةُ...
-
نقدی بر سخنی از استاد شفیعی کدکنی
جمعه 4 اسفند 1396 12:46
مطلبی را که امروز می خواهم کمی درباره آن سخن بگویم بخشی از نوشته آقای دکتر شفیعی کدکنی در کتاب "زبان شعر در نثر صوفیّه" است. ایشان در آنجا نوشته اند: عرفان مفهومی است شناور و نسبی و ذاتِ مراتبِ تشکیک. در افراد مختلف و برای مخاطبان مختلف، سود و زیان های متفاوت دارد. شک نیست که جنبه های انسانی آموزش های...
-
آیا ممکن است حکمی دینی مخالف اخلاق باشد؟
یکشنبه 29 بهمن 1396 10:49
آیا هر عمل دینی و هر حکم دینی لزوما اخلاقی است و لزوما باید اخلاقی باشد؟ به بیان دیگر، آیا یکی از شاخصه های احکام دینی برای کسی که در مقام استنباط حکم است این است که حکم باید مطابق اخلاق باشد، یا ممکن است حکمی دینی مخالف اخلاق باشد؟ جمعی از اهل ظاهر چنین پنداشته اند که گاهی احکام دینی با اصول اخلاقی منافات دارد. اینان...
-
[ بدون عنوان ]
شنبه 21 بهمن 1396 10:52
یکی از دوستان در مورد معنای این شعر مولوی سوال کرد که لطف شیر و انگبین عکس دلست *** هر خوشی را آن خوش از دل حاصلست پس بود دل جوهر و عالم عرض *** سایه دل چون بود دل را غرض . حتما تجربه کرده اید که دلچسب ترین و لذت بخش ترین چیزهایی که شما دوستش دارید -وقتی بیمار باشید، یا مشکلی سخت برای شما پیش امده باشد- هرگز برای شما...
-
چرا عارفان و سالکانِ راستین و روشن ضمیر اهل هیچ فرقه و گروه و حزبی نیستند؟
یکشنبه 15 بهمن 1396 09:47
سالکان و عارفان راستین اهل فرقه سازی نیستند و خودشان نیز عضو ثابتِ هیچ فرقه و حزب و گروهی نیستند؛ گرچه به موقع به صورت موردی، بر خود وظیفه می دانند که سخن حق را بگویند و از حق، دفاع کنند. اکنون این پرسش مطرح می شود که چرا آن ها چنین روشی دارند؟ مشکل فرقه ها این است که اگر ابتدا -به فرض- به قصد و نیتِ خوبی تشکیل شوند و...
-
نگاهی اجمالی به تبیین عدل از منظر های مختلف
یکشنبه 8 بهمن 1396 11:03
در مورد تعریف عدل و عدالت در میان اندیشمندان اختلاف است. برخی در تعریف عدل گفته اند که العدل وضع کل شیء فی موضعه (عدل قرار دادن هرچیزی در جایِ خودش است) و برخی گفته اند که "العدل اعطاء کل شیء حقه" (عدل این است که به هر چیزی حقش داده شود) هر یک از این تعریف ها چون تعریفی اجمالی اند، خوب و شایسته و صحیح اند؛...
-
قیامت های متعدد و مستمر
یکشنبه 1 بهمن 1396 08:41
محی الدین، ابن عربی، بر این باور است که این نوع از انسان تا بی نهایت در جهان وجود ندارد و روزی این نوع از انسان منقرض می شود اما جوهره انسان به شکلی دیگر و گونه ای دیگر، در جهان همواره وجود خواهد داشت و آن را مصداق خلق جدید می داند. (فتوحات ج4، ص 320 -319) به بیان دیگر ، از دیدگاه ابن عربی قیامت این نوع انسان برپا شود...
-
"المرید من یجد فی القرآن ما یرید"
یکشنبه 24 دی 1396 08:50
برخی از اهل اندیشه بر "ابومدین" و محی الدین ایراد گرفته اند که چرا ایشان بر این باورند که "المرید من یجد فی القرآن ما یرید" (1) یعنی مرید و سالکی که صاحب اراده است، در قرآن آنچه را که می خواهد می یابد. اکنون ببینم که ابومدین و محی الدین و برخی دیگر بر چه اساس، چنین گفته اند و مقصود ایشان چیست؟...
-
آیا در جهانی که ما در آن زندگی می کنیم چیز ی هست که مطلق باشد؟
یکشنبه 17 دی 1396 10:17
در این نوشتار قصد دارم عبارتی از محی الدین را که کوتاه اما عمیق و پر معناست ذکر کنم؛ عبارتی که با درک آن، پاسخ بسیاری از پرسش ها را می توان یافت. وی در فتوحات نگاشته است: "و ما ثم شیء مطلق أصلا لأنه لا یقتضیه الإمکان و لا تعطیه أیضا الحقائق (الفتوحات ج1، ص 665) یعنی: در جهان، هیچ چیزی مطلق نیست؛ زیرا ساحت امکان...
-
پاسخ به پرسش شما درباره جایگاه مخاطبان در احکام
یکشنبه 10 دی 1396 12:20
یکی از دوستان پرسیده بودند: شما در نوشتار قبلی نوشته بودید : اگر بگویید که چرا شرع مردم را از ذبح حیوانات نهی نکرده است؟ پاسخ این است که احکام شرع نیز در بستر زمان و مکان فرود آمده است و حد اقل در آن زمان و مکان امکان حذف قربانی کردن وجود نداشت و مردم عرب مردمی به شدت گوشت خوار بودند و به شدت به عمل قربانی کردن در...
-
چرا اهل سلوک اغلب از قربانی کردن حیوانات پرهیز دارند؟
یکشنبه 3 دی 1396 11:56
یکی از دوستان پرسیده بودند که چرا اهل سلوک اغلب از قربانی کردن حیوانات پرهیز دارند؟ سرشت انسان به گونه ای است که نوعاً خواهان رشد و ترقی است. آدمی با تجربه معنوی خویش، به خوبی دریافته است که لازمه رسیدن به هرچیز رها کردن و فدا کردن چیزی دیگر است و انسان نمی تواند همه چیز را با هم داشته باشد. از اینجا انسان به مفهوم...
-
تفاوت در نگرش ها
یکشنبه 26 آذر 1396 11:06
همان طور که می دانیم اهل حکمت و فلسفه گفته اند که هیچ دو کس یا دو چیزی در هستی دقیقا مثل هم نیستند و حتما فرق یا فرق هایی با هم دارند. محی الدین در پاره ای از مباحث با فلاسفه هم نظر نیست؛ اما در این بحث، سخن ایشان را تایید می کند.(1) از این مقدمه می خواهم به این نتیجه برسم که نگرش های هیچ دو فردی در هستی دقیقا مثل هم...
-
مشکل خرافات و مطالب سطحی و غیر دقیق در حوزه علوم انسانی
یکشنبه 19 آذر 1396 12:33
اگر کسی در حیطه علوم تجربی و علوم مهندسی سخنی بگوید یا مطلبی بنویسد که غلط است یا محصولی را ارائه کند که خوب ساخته نشده است به زودی معلوم می شود که او دچار اشتباه شده است؛ از این رو، در علوم تجربی و مهندسی دیری نمی پاید که افرادی که دانش و تخصص لازم را ندارند دستشان رو می شود و نمی توانند به مدت طولانی با همان وضعیت...
-
جرقه ای از ملکوت
یکشنبه 12 آذر 1396 14:00
برای اینکه کسی حقیقتی را - در هر موضوعی- بفهمد لازم است که وارد عالم امر یا همان "عالم ملکوت" شود. عالَم ملکوت جایی دیگر نیست بلکه لایه ای عمیق تر از همین عالم است که بر این عالم تاثیرگذار است. دانشمندانی که حقیقتی را در هر علمی کشف کرده اند، یا نوع آوری واختراعی انجام داده اند ذهن همه آن ها از طریق ارتباطی...
-
آیا هر قو م و هر گروهی رسول و پیامبر داشته اند؟
یکشنبه 5 آذر 1396 10:22
ما در قرآن با دو دسته از آیات روبرو می شویم: الف- آیاتی که بیان می کند که هر قوم و هر گروهی رسول و پیامبر و بیم دهنده داشته اند. به عنوان نمونه ، قرآن در بخشی از آیه 36 از سوره "نحل" می فرماید : "و لقد بعثنا فی کل امة رسولا" یعنی ما در هر امتی رسولی را فرستادیم". همچنین، در آیه 24 از سوره...
-
آیا در ماجرای عذاب قوم نوح، آب همه کره زمین را فرا گرفت؟
شنبه 27 آبان 1396 10:39
یکی از عزیزان پرسیده بودند که در ماجرای عذاب قوم نوح آیا آب همه کره زمین را فراگرفت و عذاب شامل همه کره زمین شد، یا اینکه فقط در بخشی از زمین چنین اتفاقی رخ افتاد؟ هرچند قول مشهور بر اساس تکیه ایشان بر ظواهر برخی آیات و روایات، این است که آب همه کره زمین را فراگرفت و عذاب شامل همه زمین شد و فقط ایمان آورندگان به قوم...
-
نگاه های مختلف به دنیا و آخرت
شنبه 20 آبان 1396 17:34
یکی از فرق های نگرش محی الدین، ابن عربی، عارف بزرگ جهان اسلام با اغلب اندیشمندان اسلامی نگرش متفاوت وی به دنیا و آخرت است. اغلب اندیشمندان اسلامی آخرت را منحصر در آینده می دانند و آخرت را جدا از دنیا می پندارند و بر این اساس و با این مقدمه، دنیا را بی ارزش می شمارند و به شاگردان خود توصیه می کنند که به دنیا بی اعتنا...
-
انسان و آینه
یکشنبه 14 آبان 1396 09:06
انسان ها برای آگاهی از وضع ظاهر خود نوعاً به آینه نیاز دارند. در مورد امور باطنی و معنوی نیز همین طور است و اغلب مردم برای اینکه از وضع و حالِ روحی و معنوی خود مطلع شوند و به خودشناسی برسند نیاز به آینه ای دارند. در یک تقسیم بندی کلی انسان را به سه گروه کلی می توان تقسیم کرد: الف- گروهی که گاهی به این فکر می افتند که...
-
هیچ چیزی در این جهان مطلق نیست
شنبه 6 آبان 1396 19:27
جهانِ ما به گونه ای است که هیچ چیزِ آن خوبِ مطلق و مفیدِ مطلق نیست و هر چه خوب و مفید است به نسبت به چیزی و نسبت به موردی و نسبت به شرایطی خوب و مطلوب است، اما به طور مطلق خوب و مفید نیست و عوارضی نیز دارد. به عنوان مثال، مفیدترین خوراکی ها و میوه ها برای عده ای به سبب بیماری ایشان، مضر است. بهترین داروها برای برخی...
-
انواع ادراک
یکشنبه 30 مهر 1396 19:57
الف- درک با حواس ظاهری سطحی ترین نوع درک همان درک با حواس ظاهری است. آنچه را که ما با حواس پنجگانه خود (بینایی و شنوایی و چشایی و بویایی و لامسه) درک می کنیم بیش از همه در ادراک های ما و برداشت های ما دخالت دارد و نباید از این نکته مهم غافل بود که آنچه انسان با حواس پنجگانه درک می کند در معرض خطا قرار دارد. به عنوان...
-
سخنی درباره استعدادها
یکشنبه 23 مهر 1396 12:29
این جمله را بسیار از این و آن می شنویم و یا گاهی خودمان به زبان می آوریم که "فلانی بی استعداد، یا کم استعداد است" اما آیا این جمله صحیح و دقیق است؟ معمولا چنین است که حرف های کلی حرف هایی دقیق نیستند. پس کلامی را که جایی می خوانیم یا می شنویم که خیلی کلی یا خیلی مطلق است باید در صحت آن یا در مورد دقیق بودن...
-
مراتب مختلف اهل ذکر
یکشنبه 16 مهر 1396 10:30
ذکر در نزد محی الدین، ریشه در ملکوت دارد یعنی هرگاه که سالک ذاکر حق باشد این توفیق را ابتدا ملکوت به او داده است. به بیان دیگر ، معنای دقیق "یا ذاکر الذاکرین" این است که : "ای آنکه ذکرِ ذاکران از توست". محی الدین در اینجا نکات مختلفی را یادآوری می کند. از جمله اینکه: ذکربنده بر حسب حال و مقام اوست....
-
رفع شبهه در مورد اعتباری بودن امور هستی
شنبه 8 مهر 1396 10:58
در مباحث گذشته بیان کرده بودیم که از نظر محی الدین، امور هستی همگی برای ما اعتباری است. از این سخن نباید چنین برداشت شود که از نظر محی الدین هیچ حقیقتی در جهان وجود ندارد و نباید چنین برداشت شود که همه چیز در هستی مانند اسکناس است که با اعتبار دولت ها معتبر می شود و بدون اعتبار دولت ها بی ارزش است و کاغذ پاره ای بیش...
-
بندِ زمان و مکان
یکشنبه 2 مهر 1396 11:41
موجوداتی که در عالَم ماده اند در بندِ زمان و مکان و صورت اند و تا هنگامی که در عالم ماده اند این ویژگی همواره با آن ها هست. مقصود از اینکه گفتیم موجودات در بندِ صورت اند این است که دارای تشخص و عینیت و محدودیت اند و می توان به آن ها اشاره کرد و فردیت دارند. عالَم ملکوت فرا زمان و فرا مکان است اما تشخص در عالم ملکوت به...
-
کمال از نظر محی الدین
یکشنبه 26 شهریور 1396 10:00
از نظر محی الدین، کمال امری نسبی و اعتباری است؛ یعنی ممکن است چیزی نسبت به کسی کمال باشد و نسبت به دیگری کمال نباشد، و ممکن است چیزی به اعتباری، کمال باشد و به اعتباری دیگر کمال نباشد. از نظر محی الدین، کمال به صورتِ امری ثابت و جهان شمول وجود ندارد به طوری که به طور ثابت در مورد همگان صادق باشد. محی الدین بر این باور...
-
پرسش شما درباره بلایا و مصیبت ها و گرفتاری ها
سهشنبه 21 شهریور 1396 13:03
پرسیده بودند: آیا مشکلات و گرفتاری ها و قحطی و امثال آن دلیل بر معصیت بندگان و دلیل برغضب الهی است. نظر محی الدین در این باره چیست؟ قرآن آیات مختلفی در این باره دارد. در برخی از آیات که رویِ سخنش با گنهگاران یا کسانی است که میل به گناه و تبهکاری دارند چنین بیان می کند که اعمال ناشایست سبب نزول بلا و گرفتاری و مصیبت می...
-
اندیشیدن مطلقا مفید نیست
سهشنبه 21 شهریور 1396 12:58
اندیشیدن یکی از قوای انسانی است که اگر در جای مناسبش مورد استفاده قرار گیرد برای انسان سودمند خواهد بود و مانع ضررهایی خواهد شد، اما بر خلاف آنچه رایج است سودمندی و کارآمدی تعقل و اندیشیدن، مطلق نیست؛ یعنی در برخی موارد، اندیشیدن هیچ فایده ای ندارد. به عنوان مثال، برخی حقایق تنها از راه کشف و شهود قابل دستیابی است و...