این جمله را بسیار از این و آن می شنویم و یا گاهی خودمان به زبان می آوریم که "فلانی بی استعداد، یا کم استعداد است" اما آیا این جمله صحیح و دقیق است؟
معمولا چنین است که حرف های کلی حرف هایی دقیق نیستند. پس کلامی را که جایی می خوانیم یا می شنویم که خیلی کلی یا خیلی مطلق است باید در صحت آن یا در مورد دقیق بودن آن شک کرد. جمله مورد بحث ما نیز از این قاعده مستثنی نیست.
هیچ فرد بی استعدادی در جهان وجود ندارد، زیرا هرکس دارای ویژگی هایی است که همان ویژگی ها استعداد او را تشکیل می دهند.
در مورد استعدادها توجه به چند نکته ضروری است:
الف- ما یک نوع استعداد نداریم، بلکه استعدادهای بسیار گوناگونی داریم . بنابراین، ممکن است کسی در برخی امور استعدادش قوی و در برخی امور استعدادش ضعیف باشد.
ب- در ضمن، ما در زمان های مختلف ویژگی ها و استعدادهای مختلفی داریم. مثلا ممکن است امروز مطلبی را بخوانیم و آن را خوب نفهمیم و فردا آن را بخوانیم و بفهمیم . حتی ممکن است فهم دیروز ما بهتر و درست تر از فهم فردای ما باشد. پس استعدادهای ما در زمان های مختلف نیز متفاوت است.
اینکه استعداد ها مختلف است ما را متوجه این نکته مهم می کند که باید بکوشیم که استعدادهای خود را بیشتر و بهتر کشف کنیم و از استعدادهای خود بیشترین و بهترین بهره را ببریم و از صرف وقت در آنچه استعدادش در ما ضعیف است و یا فعلا آن استعداد در ما ضعیف است پرهیز کنیم.
اینکه ما در لحظه های مختلف استعداد های مختلفی داریم از جهتی بسیار امیدوار کننده و از جهتی بسیار ترسناک است، زیرا حاکی از آن است که استعداد امر ثابتی نیست و مدام در حال تغییر و مدام در حال صعود و نزول است.
ج- نکته بعدی این است که از نظر محی الدین، استعداد خوب و استعداد بد، و صفت خوب و صفت بد نداریم. هر استعدادی اگر به جا و به اندازه مورد استفاده قرار گیرد خوب است و هر استعدای اگر نابجا مورد استفاده قرار گیرد و به اندازه مناسب نباشد رفتار ما بد می شود. مثلا زیاد حرف زدن استعدادی است که مطلقا بد نیست بلکه اگر در جای مناسب استفاده قرار گیرد به رفتاری ناشایست تبدیل شده است؛ و اگر به جا مورد استفاده قرار گیرد و اثر مثبتی داشته باشد، شایسته است. همچنین است کم حرفی یا هر صفت دیگر مانند زیاد حیا داشتن و خجالتی بودن و کم حیا داشتن و ...
هوای کوی تو از سر نمی رود آری
غریب را دل سرگشته با وطن باشد