قضاوت کردن درباره دیگران

قضاوت کردن درباره کارهای دیگران از امور دشوار و سهمگینی است که آدمی را در مهلکه می اندازد زیرا آن کس سزاوار قضاوت است که به همه جزئیات امور آگاه باشد. بدون اطلاع از همه جوانبِ امور، هرکس که قضاوت کند قطعا ناروا قضاوت می کند.

 از این رو، جمعی از اهل سلوک، توصیه کرده اند که چون از جزئیات زندگی مردم آگاه نیستید درباره کارهای دیگران قضاوت نکنید؛ اما واقعیت این است که افراد خواسته یا ناخواسته حداقل بدون اینکه به زبان بیاورند،  در درون خود مدام در حالِ قضاوت کردن درباره کارهای دیگران اند.

معقول تر این است که بگوییم اگر نمی توانیم  صداهای  درون خود را که درباره  دیگران قضاوت می کنند خاموش کنیم اما می توانیم که آن ها را تایید نکنیم و با خود بگوییم که من چون از جزئیات زندگی دیگران آگاه نیستم این قضاوت های مختلف درباره دیگران را تایید نمی کنم و اگر روزی به فرض به همه جوانب امور زندگی کسی آگاه شدم و آن را مورد توجه قرار دادم آنگاه است که می توانم درباره دیگران قضاوت کنم.

پس قضاوت کردن درباره دیگران آنجا که به زندگی ما ربط پیدا می کند، در صورتی جایز است که ما از جزئیات امور، اطلاع پیدا کنیم  اما قضاوت درباره دیگران در مواردی که رفتار دیگران مربوط به زندگی شخصی خودشان است و در حیطه حریم خصوصی ایشان است از منظر اخلافی و عرفانی جایز نیست زیرا مستلزم فضولی در زندگی خصوصی دیگران  است و تجسس و فضولی در امور شخصی دیگران، عقلا و شرعا جایز نیست.

واقعیت این است که هرکس که بیشتر به عیبجویی دیگران می پردازد خودش عیب های زیادی دارد که از آن ها غافل است، زیرا او با این خلق و خوی، به جای اینکه بر یافتن عیب های خود تمرکز داشته باشد، تمرکز خود را بر یافتن عیوب دیگران گذاشته است و از عیوب خود غافل شده است.

 اهل دیانت باید فراموش نکنند که پیامبر و امیرمؤمنان و امام صادق(ع) سفارش کرده اند که "طوبى لمن شغله عیبه عن عیوب الناس" یعنی خوشا به حال کسی که پرداختن به عیب خویش، وی را از پرداختن به عیوب مردم بازدارد.

متاسفانه در میانِ کسانی که به عیبجویی دیگران می پردازند متدینان فراوان اند و با کمال تاسف، متدینان بیشتر گرفتار عیبجویی از امور شخصی مردم اند و به جای اینکه در جستجوی عیب های خویش باشند به جستجوی عیب های دیگران می پردازند و برای همین است که بسیاری از مردمِ جامعه  با کمال تاسف، از دینداران می گریزند.