یکی از مصیبت های بزرگی که نه فقط عوام بلکه بسیاری از افراد به ظاهرِ خواص را نیز دچار کرده است این است که به درایت و فهم اخبار و احادیث توجهی ندارند و فقط به روایت و نقل اخبار و احادیث بسنده می کنند؛ در حالی که امام علی (ع) فرمود: "علیْکمْ بِالدِّرایاتِ لا بالروایات هِمَّةُ السُّفَهَاء الرِّوایَة وَ هِمَّةُ الْعُلَمَاءِ الدِّرَایَة" (1) یعنی: "بر عهده شماست که به درایت و درک درست اخبار و روایات بپردازید ؛ نه اینکه فقط روایات را نقل کنید."
امام صادق (ع) نیز درباره اهمیت درایت و فهم حدیث فرمود: "خبر تدریه خیر من الف ترویه" (2) یعنی: یک خبر و روایت را اگر بفهمی بهتر از این است که هزار خبر و روایت را نقل کنی.
بی توجهی در تشخیص اخبار و روایات صحیح و همچنین بی توجهی در فهمِ معنایِ درستِ اخبار و روایات نه تنها به ترک تعقل و نابخردی منجر می شود؛ بلکه در مواردی نیز به ترک عدالت و ترک انصاف ختم می شود.
در اینجا، به عنوان نمونه، به یک مورد اشاره می کنم:
در کتب فقهی آمده است که اگر مردی چند فرزند و چند نوه داشته باشد، چنانچه یکی از فرزندان آن مرد زودتر از پدرش بمیرد، در این صورت هیچ ارثی به کودکانِ آن فرزند یعنی به نوه‌ها نمی‌رسد -حتی اگر آن فرزند فقط چند ثانیه زودتر از پدر فوت کرده باشد- و همه اموالِ آن مرد یعنی همه اموال پدر بزرگ باید میان بقیه فرزندان آن پدر بزرگ تقسیم شود. صاحب جواهر نیز گفته است که در مورداین حکم اختلافی نیست و این حکم اجماعی است. (3)استناد فقیهان در مورد این حکم ، روایات و همچنین برداشت ناشایست از برخی آیات است.
اگر دقت کنیم می بینیم که این حکم و این برداشت، غیرمنصفانه است بلکه اگر نوه‌ها از نظر مالی، در فقر و تنگدستی باشند، این حکم ظالمانه نیز هست. چگونه ممکن است شارع غیر منصفانه یا ظالمانه حکم کرده باشد؟!
https://t.me/alishalchiannazer
—-------------------------
(1))کنزالفوائد، ج2، ص 31.
(2)السرائر، بخش مستطرفات، ص 640.
(3) جواهر الکلام، ج39، ص 75.
استاد عزیز بسیار قابل تامل بود .
جالب اینجاست که ممکن است عده ای به احکام هیچ پایبندی هم نداشته باشند ولی در این مواقع حکم را خیلی دقیق اجرا می کنند چون منافعشان اقتضا میکند که با این حکم ؛ سهم الارث بیشتری ببرند .
با سلام خدمت شما استاد گرانقدر
چقدر نکته مهمی را مطرح نمودید .
اتفاقا چنین مسئله ای برای یکی از اقوام ما پیش آمد و همین حکم غیرعادلانه جاری شد .
با اینکه فرزندان شخص متوفی واقعا به پول نیازمند بودند ولی هیچ ارثی به آنها تعلق نگرفت .....
هنوز که هنوز است بعد از سالها بخاطر این ظلم ، بین این خانواده ؛ کدورت و قهر و .... جاری است .